W sytuacjach, w których biologiczna matka i ojciec nie są w stanie zapewnić należytych warunków dla swojej pociechy, niezwykle ważną rolę pełnią rodzice zastępczy. Jakie są ich najważniejsze prawa i obowiązki? Jak funkcjonowanie i rozwój dziecka w rodzinie zastępczej są uregulowane w przepisach prawnych?
Opieka zastępcza – najważniejsze informacje
Jednym z najważniejszych aktów prawnych, które mają znaczenie dla rodziców zastępczych, jest Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z brzemieniem art. 32, gdy rodzice biologiczni nie mogą zapewnić dziecku opieki i wychowania, powiat organizuje dla małoletniego pieczę zastępczą. Może ona przybrać dwie formy. Jedną z nich jest piecza instytucjonalna. Dla rodziców zastępczych najistotniejsze są przepisy dotyczące opieki nad dziećmi w formie rodzinnej.
Aby dziecko mogło zostać umieszczone w rodzinie zastępczej, konieczne jest wydanie orzeczenia przez sąd. Podjąć się obowiązków opiekuńczych mogą zarówno osoby pozostające w związku małżeńskim, jak i te, które małżonka nie posiadają, a rodziny dzielą się na spokrewnione, zawodowe i niezawodowe.
Prawa rodziców zastępczych i obowiązki opiekuńcze
Podstawowym obowiązkiem rodziców zastępczych jest zapewnienie dziecku odpowiednich warunków bytowych, zaspokajanie jego potrzeb i wychowywanie go. W Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, a konkretnie w jego art. 1121, wyrażono uprawnienie do reprezentowania małoletniego w dochodzeniu należnych mu świadczeń, które mają pozwolić na zaspokojenie jego potrzeb.
Jeżeli rodzice wyrażają chęć utrzymywania kontaktów z dzieckiem, a sąd opiekuńczy nie ograniczył im tego prawa, obowiązkiem rodziny zastępczej jest umożliwienie spotkań czy porozumiewania się na odległość. Rodzice zastępczy w określonych sytuacjach mają prawo do zatrudnienia osoby do pomocy w wychowaniu dzieci.
Rozwój dziecka w rodzinie zastępczej
Można dostrzec, że ustawodawca formułując przepisy zarówno Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jak i Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, brał pod uwagę nie tylko bezpieczeństwo dziecka i zaspokojenie jego podstawowych potrzeb, ale również umożliwienie mu prawidłowego rozwoju.
Wyrazem tego jest art. 4 Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z nim rodzice zastępczy powinni m.in. zapewniać dzieciom kształcenie, wyrównywać braki rozwojowe, umożliwiać rozwój zainteresowań, a także zaspokajać potrzeby emocjonalne, społeczne oraz religijne.
Opieka zastępcza jest niezwykle ważna w polskim systemie prawnym. Zapewnienie dzieciom należytego wychowania ma kluczowe znaczenie, a dla większości małoletnich, najkorzystniejsze jest korzystanie z opieki w formie rodzinnej pieczy zastępczej.