W szpitalach oraz innych placówkach medycznych zajmujących się dydaktyką przyszli lekarze często towarzyszą dyplomowanemu personelowi w trakcie wykonywania badań pacjentom. Dla niektórych chorych nie stanowi to większego problemu, inni jednak czują się w takich sytuacjach niekomfortowo. Czy pacjent ma prawo odmówić obecności studentów przy badaniu?
Obecność studentów a prawa pacjenta
Według obowiązujących zapisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, każdy pacjent, bez względu na to, w jakiej placówce medycznej się leczy, ma prawo do intymności oraz poszanowania godności. W związku z tym, wszystkie osoby zatrudnione w szpitalu lub przychodni powinny odnosić się do pacjentów z należytym szacunkiem, w sposób życzliwy i kulturalny, a co równie ważne nie powinny traktować pacjentów przedmiotowo. Przedstawiony zapis prawny łączy się również z koniecznością dbania o ograniczanie do minimum liczby członków personelu medycznego biorącego udział w zabiegach lub badaniach. Pewnym wyjątkiem od tej reguły są jednak placówki o charakterze dydaktycznym (przede wszystkim szpitale uniwersyteckie, kliniczne i medyczne jednostki badawczo-rozwojowe), w których kształcący się personel często jest obecny w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych.
Świadoma zgoda
By nie naruszyć podstawowych praw pacjenta i działać zgodnie z przyjętymi normami szpital akademicki oraz pozostałe jednostki medyczne uprawnione do kształcenia studentów muszą dopełnić przynajmniej trzech najważniejszych obowiązków. Po pierwsze, pacjent przed rozpoczęciem badania i jednoczesnej obserwacji pracy lekarza przez osoby postronne powinien zostać szczegółowo poinformowany o tym, jaki jest cel obecności uczniów. Po drugie, każdy pacjent musi wiedzieć o możliwości skorzystania z realnego prawa do odmowy udziału studentów w wykonywaniu czynności wiążących się z udzieleniem świadczeń zdrowotnych. Poza tym, co niejednokrotnie staje się przedmiotem zaniedbań lekarzy, pacjent musi wyrazić świadomą zgodę na przeprowadzanie pokazowych badań i zabiegów.
Nieudzielenie zgody na obecność studentów
Jeśli planujemy wykonywanie zabiegów lub badań w szpitalu akademickim powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, że wyrażenie zgody na obecność studentów w trakcie wykonywania czynności medycznych jest fakultatywne. W razie wystąpienia jakichkolwiek nacisków ze strony personelu dotyczących konieczności udziału kształcących się osób w naszych badaniach, mamy prawo odwołać się do podstawowego zapisu mówiącego o zachowaniu godności i intymności każdego pacjenta. Co równie istotne, placówka dydaktyczna, gdy nie udzielimy wspominanej wcześniej zgody, nie może odmówić nam udzielenia zaplanowanego świadczenia medycznego.
Studenci medycyny, by stać się w przyszłości profesjonalnymi lekarzami muszą mieć kontakt z prawdziwymi pacjentami. Tego rodzaju praktyki dydaktyczne nie powinny jednak w żaden sposób naruszać prywatności oraz komfortu psychicznego osób leczących się. Niezależnie od charakteru działalności danej placówki medycznej, wszyscy pacjenci mogą korzystać z prawa do poszanowania godności osobistej.