Ochrona danych dotyczących klientów i innych podmiotów podlega w banku łącznie regulacją szeroko pojętego RODO oraz przepisom o tajemnicy bankowej zawartym w ustawie Prawo Bankowe. W wielu aspektach regulacje RODO oraz przepisy statuujące tajemnice bankową będą tożsame w swym zakresie i ochronie. Jednakże tajemnica bankowa jest prawnym obowiązkiem dyskrecji o charakterze szczególnym i pozostaje w pewnych aspektach dużo bardziej rygorystyczna, a niżeli ogólne przepisy o ochronie danych osobowych.
Podstawa prawna i zakres tajemnicy bankowej
Tajemnica bankowa została uregulowana w art. 104–106 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Tajemnica obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji oraz w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje. Zwrócić uwagę należy, iż przepisy nie ograniczają tajemnicy bankowej jedynie do danych osobowych. Literalne brzmienie wskazuje, iż obowiązkiem tym objęte są wszystkie informacje pozyskane na każdym z trzech etapów, tj. począwszy od negocjacji, przez zawieranie umowy, aż do jej realizacji. Przedmiotowa instytucja spełnia szersze funkcje niż ochrona danych osobowych, gdyż prócz realizacji prawa do ochrony danych osobowych, czyli ochrony klientów banków – osób fizycznych, ma chronić także informacje dotyczące klientów banków, niebędących osobami fizycznymi, oraz ma zabezpieczyć przed zdobywaniem informacji przez grupy przestępcze lub podmioty dążące do nieuczciwej konkurencji, zapobiegać penetracji przez organy państwa, w zakresie wyłączonym przez prawo, sfery wolności osobistej obywatela oraz swobody jednostek organizacyjnych prowadzących działalność gospodarczą.
Tajemnicą bankową (w przeciwieństwie do RODO) są objęte nie tylko informacje o czynnościach banków, ale i nośniki danych (w tym dokumenty) zawierające te informacje. Inaczej powstałaby sytuacja, w której nośnik informacji byłby wydawany bez uchylenia tajemnicy bankowej, a udzielenie informacji zawartej na tym nośniku podlegałoby tajemnicy. Tajemnicą bankową są objęte wszystkie informacje powierzone bankowi przez klienta, także dla przygotowania czynności bankowych, takich jak wniosek o udzielenie kredytu wraz z załączonymi dokumentami. Informacje te warunkują podjęcie przez bank czynności, bo bez nich nie byłoby to możliwe, dlatego przesłanki objęcia ich tajemnicą bankową są identyczne jak przesłanki tajemnicy samych czynności.
Udostępnianie informacji objętych tajemnicą bankową
Należy również zwrócić uwagę na węższy niż w przypadku regulacji o ochronie danych osobowych katalog instytucji oraz sytuacji upoważnionych do uzyskiwania danych objętych tajemnicą bankową. W art. 105 pr. bank przewidziane są sytuacje, w których aktualizuje się obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową. Katalog podmiotów tam wskazanych jest zamknięty, co oznacza, że dane te nie mogą być przekazane podmiotom nieznajdującym się w nim.
Czas obowiązywania tajemnicy bankowej
W przeciwieństwie do regulacji RODO obowiązek zachowania tajemnicy bankowej, w tym ochrony danych osobowych objętych tajemnicą bankową, przez osoby i podmioty do tego obowiązane nie jest ograniczony w czasie.
Sankcje z tytułu naruszenia tajemnicy bankowej
Co szczególnie istotne z punktu widzenia odpowiedzialności banku Prawo Bankowe przewiduje odrębne od przepisów odnoszących się do danych osobowych sankcje za naruszenie tajemnicy bankowej. Zgodnie z art. 171 ust. 5 pr. bank kto, będąc obowiązany do zachowania tajemnicy bankowej, ujawnia lub wykorzystuje informacje stanowiące tajemnicę bankową, niezgodnie z upoważnieniem określonym pr. bank, podlega grzywnie do 1 000 000 zł i karze pozbawienia wolności do lat trzech. Ponadto Art. 171 ust. 4 pr. bank. penalizuje podawanie nieprawdziwych informacji dotyczących banku i klientów banku przez osobę zobowiązaną do przekazania tych informacji uprawnionym organom. Osobom tym grozi za ten czyn kara grzywny i kara pozbawienia wolności do lat trzech.
W przeciwieństwie do ogólnej ochrony danych osobowych ochrona tajemnicy bankowej zazwyczaj wiąże się z istnieniem umowy między osobą, której dane są chronione tą tajemnicą, a bankiem. Dlatego też w przypadku naruszenia obowiązku ochrony tajemnicy bankowej w postaci ujawnienia tajemnicy oraz wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem zachodzi odpowiedzialność kontraktowa w stosunku do osoby, której dane bank ujawnił, wynikająca z art. 471 i 474 k.c. Fakt naruszenia przez bank tajemnicy bankowej może również spowodować powstanie roszczenia wynikającego z naruszenia dóbr osobistych (art. 24 i 448 k.c.).
Jan Szypuliński
