Większość osób podczas podróży wykonuje masę zdjęć. Fotografie, które trafiają do prywatnych albumów, nie podlegają praktycznie żadnym ograniczeniom. Ustawodawca jednak wprowadził do systemu prawnego regulacje, które warto poznać przed opublikowaniem zdjęcia na Instagramie czy Facebooku. Jakie zasady i ograniczenia dotyczą praw autorskich w podróży?
Czym jest prawo autorskie?
Przed wskazaniem zasad i ograniczeń prawnych dotyczących wykonywania fotografii podczas podróży, należy określić, czym konkretnie zajmuje się prawo autorskie. Jego przedmiotem są utwory. Jakie cechy musi spełnić wykonane zdjęcie, aby objęła je ochroną Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych?
- Indywidualny charakter – aby zdjęcie zostało uznane za utwór, powinno być indywidualne, oryginalne.
- Ustalenie – utwór jest chroniony od momentu ustalenia (czyli nadania mu określonej formy, z którą mogą zapoznać się inne osoby niż twórca) – bez względu na to czy został ukończony, czy też nie.
- Wartość – prawo autorskie w fotografii chroni nawet zdjęcia, które nie mają wartości materialnej.
- Formalności – twórca otrzymuje ochronę prawną bez względu na to, czy dopełnił formalności.
Prawo autorskie w fotografii – zasady odpowiedzialności
Ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych uwzględnia nałożenie odpowiedzialności karnej na osoby, które dopuszczają się kilku określonych typów czynów naruszających uprawnienia twórcy. Są to m.in. sytuacje związane z przywłaszczeniem autorstwa, rozpowszechnianiem utworu bez pozwolenia, paserstwo, nielegalne utrwalanie przedmiotów praw autorskich i pokrewnych, a także zniekształcanie utworów.
Warto pamiętać też o szeregu innych sytuacji, które wiążą się z odpowiedzialnością prawną.. Najczęstsze sytuacje związane z prawem autorskim podczas podróży i jego naruszeniem to fotografowanie osób trzecich bez ich zgody, a także robienie zdjęć obiektom, które są objęte prawami autorskimi. Co ciekawe – należy do nich m.in. oświetlenie wieży Eiffla widoczne w nocy.
Prawo autorskie w podróży – rodzaje uprawnień
Istnieją dwa podstawowe rodzaje prawa autorskiego – osobiste i majątkowe. Warto odróżniać je między sobą, gdyż przyznają twórcy zupełnie inne uprawnienia.
- Autorskie prawa majątkowe – fotografia wykonana podczas podróży zgodnie z ustawą, może stać się źródłem zarobku. Autor ma jednak prawo to sprzedaży tych praw, a wygasają one 70 lat po jego śmierci.
- Autorskie prawa osobiste – autor wakacyjnej fotografii ma prawo do podpisania zdjęcia swoim nazwiskiem. Niemożliwe jest zbycie tego prawa, a także ograniczenie czasu jego trwania.
Prawo autorskie w podróży to kwestia, która jest pomijana przez większość turystów. Warto jednak poznać podstawowe zasady i regulacje, aby komfortowo fotografować swoje wakacje bez ryzyka popełnienia naruszenia prawa i narażenia się na dotkliwą odpowiedzialność.