Pacjentem jest osoba, która zwraca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych, a także osoba, która już korzysta z takich świadczeń. Akty prawne, które przyznają pacjentom prawa to m.in. Europejska Karta Praw Pacjenta, Deklaracja Praw Pacjenta WHO i Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W jakich sytuacjach na podstawie tych regulacji unijnych i polskich można wnioskować o drugą opinię lekarską?
Jakie prawa pacjenta przyznaje polski ustawodawca?
W polskim ustawodawstwie o sytuacji pacjenta mówi przede wszystkim Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 6 listopada 2008 roku.W jej przepisach można znaleźć m.in. prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, poufności, informacji, wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia medycznego, dostępu do dokumentacji medycznej, poszanowania intymności i godności, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, opieki duszpasterskiej, umierania w spokoju i godności i do dochodzenia swoich praw.
Kiedy można zasięgnąć drugiej opinii lekarskiej?
Prawo do zasięgnięcia drugiej opinii lekarskiej wyrażone jest w art. 6 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. O czym mówi punkt trzeci tego artykułu?
- Pacjent ma prawo do zażądania od lekarza, który udzielił mu świadczenia lub ma je udzielić w przyszłości, zasięgnięcia opinii innego specjalisty. Dodatkowo, ma też możliwość żądania zwołania konsylium lekarskiego.
- Takie same zasady dotyczą żądania skierowanego przez pacjenta do pielęgniarki lub położne.
Jednak nie zawsze wtedy, kiedy można zasięgnąć drugiej opinii lekarskiej, lekarz ma obowiązek wyrazić na to zgodę. Musi jednak uzasadnić bezzasadność żądania pacjenta. Każda sytuacja związana z zasięgnięciem drugiej opinii lekarskiej jest notowana w dokumentacji medycznej danej osoby. Prawo do zasięgnięcia drugiej opinii lekarskiej przyznaje także Karta Praw Pacjenta sformułowana w oparciu o Deklarację Praw Pacjenta WHO, która wyraża to uprawnienie w punkcie dotyczącym prawa do informacji.
Naruszenie praw pacjenta – jak dochodzić swoich praw?
W praktyce można spotkać wiele sytuacji naruszających prawa pacjenta. Istnieją jednak uzasadnione przypadki. Wśród nich można wyróżnić chociażby ograniczenie prawa do obecności bliskiej osoby w sytuacji panującego zagrożenia epidemicznego. Lekarze i kierownicy placówek medycznych muszą być świadomi tego, że każde, nawet niewielkie ograniczenie prawa pacjenta, powinno być dobrze uzasadnione i należy takie sytuacje traktować jako wyjątek.
Odmowa zasięgnięcia drugiej opinii również w niektórych przypadkach może okazać się sytuacją naruszającą prawa pacjenta. W tej sytuacji poszkodowana osoba ma prawo m.in. do dochodzenia swoich interesów. Zarówno sam pacjent, jak i jego pełnomocnik, mogą zwrócić się do administracji zakładu opieki zdrowotnej, Rzecznika Praw Pacjenta, samorządów zawodowych, czy sądu cywilnego.
Prawo do drugiej opinii lekarskiej jest dla pacjentów bardzo cenne i często odmienia sytuację chorych. Świeże spojrzenie innego specjalisty na sprawę może pozytywnie wpłynąć na proces leczenia. Każdy pacjent może zażądać zasięgnięcia drugiej opinii (zarówno na podstawie prawa polskiego, jak i unijnego) – jednak tylko w uzasadnionych przypadkach. W przeciwnym razie, lekarz prowadzący może odmówić.