Na każdej osobie wykonującej zawód medyczny ciąży obowiązek zachowania tajemnicy w zakresie wszelkich informacji dotyczących stanu zdrowia pacjenta. Istnieją jednak sytuacje, w których ustawodawcy przyznają uprawnienie do ujawnienia tych informacji.
Tajemnica lekarska w ustawodawstwie
Wymogi prawne dotyczące prawa do zachowania w tajemnicy informacji o pacjencie uregulowane zostały w art. 13 Ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodnie z nim osoby wykonujące zawód medyczny, a także wszystkie inne, które udzielają świadczeń zdrowotnych, mają obowiązek zachowania tajemnicy (warto pamiętać o tym, że jest to przepis, który dotyczy nie tylko lekarzy). Wskazane osoby nie mogą ujawniać nie mogą żadnych informacji o pacjencie, które zostały pozyskane w trakcie wykonywania czynności w ramach zawodu medycznego.
Również Kodeks Etyki Lekarskiej przewiduje instytucję tajemnicy lekarskiej. Nieco inaczej definiuje on jednak zakres informacji, których nie można ujawnić. Zgodnie z tym Kodeksem Etyki Lekarskiej, poufne są wszystkie wiadomości o pacjencie oraz jego otoczeniu, które lekarz uzyskał w związku z wykonywaniem czynności zawodowych.
Zwolnienie z tajemnicy lekarskiej – kiedy ma miejsce?
Etyka medyczna przewiduje zwolnienie z tajemnicy lekarskiej. Przepisy w tym zakresie można znaleźć zarówno w Ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, jak i w Kodeksie Etyki Lekarskiej. Zwolnienie z zachowania tajemnicy lekarskiej może nastąpić:
- za zgodą pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego;
- gdy zobowiązują do tego przepisy prawa;
- gdy zachowanie informacji stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia (zarówno gdy niebezpieczeństwo dotyczy samego pacjenta, jak i innych osób);
- gdy istnieje potrzeba przekazania informacji innym osobom wykonującym zawód medyczny, które biorą udział w udzielaniu świadczenia.
Warto pamiętać o tym, że pacjent ma prawo do wyrażenia sprzeciwu. Może również określić zakres ujawnienia informacji. Poza tym, naruszeniem tajemnicy lekarskiej nie jest przekazanie wyników badań, wykonanych na zlecenie upoważnionego z mocy prawa organu, zleceniodawcy.
Kwestię zwolnienia z tajemnicy lekarskiej przewiduje również Kodeks postępowania karnego. Kodeks ten w art. 180 ust. 1 upoważnia prokuratora do zwolnienia od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej i służbowej, jeżeli jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości.
Informacje medyczne po śmierci pacjenta
Obecnie przepisy jasno wskazują, że śmierć pacjenta nie zwalnia od obowiązku dochowania tajemnicy lekarskiej. Jednak również w tym przypadku wskazano pewne wyjątki. Zgodę na ujawnienie tajemnicy po śmierci pacjenta może wyrazić osoba bliska zmarłego. Na jej wniosek prowadzone jest wówczas postępowanie. Uchylenie tajemnicy lekarskiej może nastąpić, jeżeli jego celem jest dochodzenie odszkodowania lub zadośćuczynienia z tytułu śmierci pacjenta albo dla ochrony życia lub zdrowia osoby bliskiej.
Ustawowe przesłanki zwolnienia z zachowania tajemnicy lekarskiej dotyczą przede wszystkim sytuacji związanych z chorobami zakaźnymi oraz aspektami prawnymi. Skorzystanie z tego mechanizmu jest konieczne m.in. w związku z wykrywaniem przestępstw i występowaniem lekarzy w roli świadków lub biegłych.