Prawo spadkowe to dziedzina, która na pewnym etapie życia dotyka każdego z nas. Warto zapoznać się z podstawowymi konsekwencjami prawnymi niektórych, instytucji znajdujących się w części poświęconej spadkom, umieszczonej w Kodeksie Cywilnym. Jedną z nich jest zrzeczenie się dziedziczenia.
Czy zawsze trzeba przyjąć spadek?
Bez względu na to czy zmarły napisał testament, czy też nie, jego bliscy nie mają obowiązku przyjmowania spadku. Co do zasady, na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, spadek może zostać przyjęty lub odrzucony w całości (z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych przez ustawodawcę). W tym celu spadkobierca powinien złożyć wniosek do sądu. Ma na to sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołaniu. A co dzieje się w przypadku zaniechania złożenia wniosku? Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem przez uprawnionego spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli w formie z ograniczoną odpowiedzialnością za długi zmarłego.
Czym jest zrzeczenie się dziedziczenia?
Zrzeczenie dziedziczenia następuje poprzez umowę w formie aktu notarialnego zawieraną między spadkodawcą, a spadkobiercą. Szczegółowe regulacje można znaleźć w art. 1048 i 1049 kodeksu cywilnego. Postanowienia umowy nie muszą dotyczyć zrzeczenia się całości praw, a jedynie uprawnienia do otrzymania zachowku w całości lub w części. Zrzeczenie się dziedziczenia na korzyść innej osoby uważa się w razie wątpliwości za zrzeczenie się pod warunkiem, że ta osoba będzie dziedziczyć.
Omawiana instytucja prawa spadkowego przyjmuje fikcję prawną – po zawarciu umowy traktuje się zrzekającego tak, jakby zmarł przed moment otwarcia spadku.
Czy można uchylić zrzeczenie się dziedziczenia?
Kodeks cywilny w art. 1050 przyznaje stronom umowy prawo do uchylenia się do jej skutków prawnych. W tym celu konieczne jest zawarcie przez zrzekającego się i spadkodawcę kolejnej umowy – również w formie aktu notarialnego. Brak zachowania formy skutkuje jej nieważnością. Dopuszcza się również zawarcie przez strony umowy zmieniającej umowę zrzeczenia się. Najczęściej wprowadzane są postanowienia dotyczące rozciągnięcia lub zawężenia skutków określonych pierwotnie.
Zrzeczenie się dziedziczenia to jedna z podstawowych umów dotyczących spadku. Warto znać jej konsekwencje prawne, aby podjąć prawidłową decyzję dotyczącą dziedziczenia spadku po bliskiej osobie.